Kto wynalazł książki? Od pierwszej biblioteki do wirtualnej półki z książkami

W dzisiejszych czasach umiejętność czytania i pisania jest często uważana za coś oczywistego. Nieustannie otaczamy się językiem pisanym, co sprawia, że łatwo przeoczyć fakt, że nie tak dawno temu większość ludzi po prostu nie potrafiła czytać ani pisać. Możesz zadawać sobie pytania, na przykład kto wynalazł książki i jak powstał przemysł wydawniczy.

Chociaż fizyczne książki są nadal popularne, w 2020 roku przechodzimy od fizycznych papierowych książek do świata wirtualnych bibliotek. Teraz możesz zastąpić swoją nieporęczną kolekcję książek przenośną wirtualną półką, która mieści się w kieszeni, a wszystko to bez uszczerbku dla jakości! Przejście od starożytnych zwojów do cyfrowych dokumentów dostępnych dla każdego jest fantastycznym osiągnięciem, a postęp techniczny wciąż przyspiesza.

Zacznijmy jednak od początku i wspólnie przejdźmy przez historię książek!

Pierwsze książki

Zgodnie z definicją, historia jest zasadniczo tym, co zostało udokumentowane na piśmie, książki są tym, co definiuje historię, a era znana jako prehistoria kończy się, gdy źródła pisane stają się dostępne. Książki powstały, gdy ludzie zaczęli zapisywać swoje myśli i pomysły, aby inni mogli je przeglądać. Kiedy pytamy, kto wynalazł książki, musimy najpierw zastanowić się, kto wynalazł pismo – a wiele różnych cywilizacji zrobiło to niezależnie od siebie.

Na wczesnych etapach książki nie przypominały formatu kodeksu, który zwykle wyobrażamy sobie jako „książkę” Zamiast tego powstały jako zwoje papirusu lub nawet święte teksty zapisane na glinianych tabliczkach. Niestety, tylko niewielka liczba tych starożytnych artefaktów przetrwała do dziś.

W czasach starożytnych koncepcja papierowych książek była nieznana; starożytni Egipcjanie i inne cywilizacje polegały na zwojach papirusu. Później autorzy książek zwrócili się ku pergaminowi, materiałowi piśmienniczemu pochodzącemu z delikatnej skóry młodych zwierząt. Wynalezienie prasy drukarskiej i całej drukowanej książki musiało czekać tysiąclecia…

Ręcznie kopiowane książki

Historia książki to historia słowa pisanego. W czasach starożytnych liczne cywilizacje używały słowa pisanego, aby po prostu uzupełnić swoje bogate tradycje ustne. Wiersze, legendy i teksty religijne były powierzane ludzkiej pamięci i przekazywane z mistrza na ucznia, czy to kapłana, czy barda. Jednak tylko bardziej zaawansowane kultury przyjęły umiejętność czytania i pisania i zdecydowały się zapisać te święte teksty na materialnych nośnikach. Większość dokumentów z tamtych czasów została pierwotnie napisana na wypadek, gdyby kapłani nie byli dostępni, a wielu wierzyło w wyższość ludzkiej pamięci nad pisanymi runami.

W tych starożytnych czasach umiejętność czytania i pisania była daleka od powszechności. W starożytnym Egipcie była to ekskluzywna umiejętność posiadana przez skrybów i kapłanów, którzy skrupulatnie przepisywali teksty religijne za pomocą hieroglifów. Książki zaczęły być sposobem na przechowywanie wiedzy – a wczesne hieroglify zaczęły się jako obrazy przedstawiające słowa, a później sylaby. Na przykład znak „wół” był używany w słowach zawierających tę sylabę. Przez wieki system pisma starożytnego Egiptu był postrzegany jako enigmatyczna zagadka, aż do dnia, w którym hieroglify zostały ostatecznie rozszyfrowane.

W ciągu długiego okresu starożytni Egipcjanie przeszli na różne systemy pisania. Aby ustanowić bardziej wydajny system publikowania książek i umożliwić szybsze czytanie, inne cywilizacje musiały opracować bardziej płynne systemy pisma. Na przykład chiński system pisma nadal opiera się na piśmie sylabicznym, a wiele ideogramów stworzonych w czasach starożytnych jest nadal używanych! Inne cywilizacje stworzyły pismo alfabetyczne, w którym każdy symbol reprezentował pojedynczy dźwięk lub rodzinę dźwięków.

W starożytnym Rzymie ludzie zaczęli tworzyć najwcześniejsze masowo produkowane książki. Specjalnie wykształceni, piśmienni niewolnicy zostali przeszkoleni do przepisywania tego, co słyszeli od osoby czytającej, na ciągłe zwoje papirusu. Chociaż metoda ta nie była pozbawiona wad, była najwcześniejszym przykładem przemysłu wydawniczego i odegrała znaczącą rolę w zapewnieniu, że wiele ważnych książek przetrwało i przetrwało do naszych czasów.

Pierwsze biblioteki

Przez wieki pismo posiadało aurę świętości, a dostęp do książek był ograniczony do uprzywilejowanych elit. Czytanie dla rozrywki lub edukacji było bardzo rzadkie. Jednak starożytni Grecy, znani również jako Hellenowie, odegrali kluczową rolę w zmianie kultury książki. Rozpoczęli oni praktykę dokumentowania poematów, takich jak Illiada i Odyseja. Ponadto uznali znaczenie edukacji dla młodych mężczyzn i starali się promować umiejętność czytania i pisania wśród wolnych obywateli.

Od Sokratesa po Arystotelesa, pojawili się filozofowie i poeci, pozostawiając po sobie wiele ważnych książek. Te literackie skarby zostały później przepisane przez arabskich uczonych w średniowieczu, a następnie przez chrześcijańskich mnichów w ich oddanych wysiłkach na rzecz zachowania wiedzy.

Pogoń za wiedzą i zachowanie dzieł pisanych stopniowo doprowadziły do powstania pierwszych bibliotek. Te wczesne repozytoria wiedzy służyły jako ważne ośrodki rozwoju intelektualnego i służyły demokratyzacji dostępu do książek.

Słynna Biblioteka Aleksandryjska w starożytnej Grecji jest świadectwem znaczenia, jakie przywiązywano do gromadzenia i przechowywania książek. Założona w III wieku p.n.e., ta wspaniała instytucja miała na celu zgromadzenie całej wiedzy świata pod jednym dachem. Uczeni, badacze i ciekawskie umysły gromadzili się w tej słynnej bibliotece, pragnąc odkrywać jej ogromną kolekcję zwojów i rękopisów. Bogaci ludzie i uczeni z całego świata zaczęli tworzyć pierwsze biblioteki.

Później, w średniowieczu, w bibliotekach przechowywano kopie starożytnych zwojów, pisma religijne i niektóre prace z zakresu proto-naukowej filozofii przyrody. Klasztory utrzymywały swoje biblioteki, ale bogaci ludzie również posiadali własne. Biblioteka Malatestiana, założona w 1452 roku w Cesenie w dzisiejszych Włoszech, jest uważana za pierwszą bibliotekę publiczną, dzięki rosnącej renesansowej kulturze książek i edukacji. W świecie islamu wiele bibliotek publicznych było otwartych dla każdego, aby propagować edukację religijną.

Średniowiecze

Gdy starożytność dobiegała końca, zwój książki ustąpił miejsca kodeksowi, rewolucyjnemu formatowi książek składających się z arkuszy wklejonych między dwie drewniane okładki. Kodeks oferował większą łatwość przeglądania i nawet w dzisiejszej erze cyfrowej pozostaje standardową formą książki. Dodatkowo, szybkość czytania poprawiła się wraz z pojawieniem się interpunkcji, nieobecnej w starożytnych rzymskich tekstach, w których brakowało kropek, małych liter i znaków zapytania.

W okresie średniowiecza w Europie wiedza świecka nie była traktowana priorytetowo. Niemniej jednak wiele świeckich pism starożytnych filozofów i poetów przetrwało dzięki sumiennym wysiłkom kopiujących mnichów. Żyjąc w odosobnieniu od reszty społeczeństwa, mnisi ci poświęcili swoje życie modlitwie, nauce i pracy fizycznej. Wśród ich znaczących osiągnięć było tworzenie pięknie ilustrowanych iluminowanych manuskryptów, zwłaszcza dzieł religijnych, takich jak Biblia czy komentarze teologiczne.

Rozwój instytucji edukacyjnych, w szczególności uniwersytetów, w średniowiecznej Europie doprowadził do rozprzestrzeniania się nowych książek, które były kopiowane głównie na użytek studentów. Oprócz wiedzy religijnej i teologicznej, studenci byli zobowiązani do studiowania klasyki, w tym dzieł szanowanych starożytnych autorytetów, takich jak Arystoteles i Sokrates. Przemysł wydawniczy mógł rozwijać się nawet przed pojawieniem się prasy drukarskiej.

Arabscy uczeni odegrali kluczową rolę w zachowaniu ogromnych ilości starożytnej wiedzy i rozpowszechnianiu jej w Europie, co często ułatwiali żydowscy kupcy. Oprócz pism starożytnych naukowców, takich jak Awicenna, kultura muzułmańska zapoznała Europejczyków z cyframi arabskimi. Co więcej, Europejczycy zostali wprowadzeni do produkcji papieru, pochodzącego z Chin w IX wieku n.e., który dotarł do Europy około XII wieku.

Prasa drukarska

Wynalezienie prasy drukarskiej zrewolucjonizowało rozpowszechnianie wiedzy i utorowało drogę do masowej produkcji książek. Jeden z najwcześniejszych przykładów technologii druku można prześledzić wstecz do starożytnych Chin, gdzie druk drzeworytniczy został opracowany już w II wieku naszej ery. Technika ta polegała na rzeźbieniu pojedynczych znaków lub ilustracji na drewnianych blokach, które następnie były tuszowane i prasowane na papierze w celu stworzenia wielu kopii. Diamentowa Sutra, święty tekst buddyjski, jest uważana za pierwszą wydrukowaną książkę na świecie, wieki przed Biblią Gutenberga.

Wynalezienie ruchomej czcionki w Chinach w XI wieku jeszcze bardziej przyspieszyło proces drukowania. Podczas gdy średniowieczna Europa wciąż polegała na iluminowanych manuskryptach, Chińczycy produkowali tysiące drukowanych książek rocznie. Ruchoma czcionka pozwalała na zmianę układu poszczególnych znaków i ich ponowne wykorzystanie, znacznie zwiększając szybkość i wydajność druku. Ta innowacja położyła podwaliny pod przełomowy wynalazek Johannesa Gutenberga w Europie wieki później.

W XV wieku Johannes Gutenberg, niemiecki złotnik i wynalazca, wprowadził do Europy prasę drukarską z ruchomą czcionką. Nie możemy podać dokładnej daty, ale najwcześniejsze książki zostały wydrukowane przed 1501 rokiem. Jego wynalazek zrewolucjonizował produkcję książek, umożliwiając szybsze i bardziej opłacalne powielanie tekstów. Prasa drukarska Gutenberga wykorzystywała pojedyncze metalowe kształty liter, które można było układać, atramentować i prasować na papierze, oferując znaczną poprawę w stosunku do pracochłonnego procesu ręcznego kopiowania rękopisów. Pierwszą opublikowaną książką była Biblia w tłumaczeniu na język łaciński. Oprócz Biblii Gutenberga, pierwsze drukowane książki w Europie zawierały inne teksty religijne – co ustąpiło miejsca reformacji protestanckiej.

Nie trzeba było długo czekać, aby zaczęto drukować inne książki, poza dziełami religijnymi. Świecki przemysł wydawniczy rozkwitł – z książkami historycznymi, bajkami, kalendarzami i encyklopediami. Wskaźnik alfabetyzacji wzrósł w ciągu następnych dwustu lat z około 10% do około 60% w Anglii. Oxford University Press, powiązane z uniwersytetem, zaczęło drukować książki nie tylko dla studentów. W krajach islamskich, ze względu na specyficzny system pisania i opór ze strony religijnych skrybów, arabska ruchoma czcionka rozwinęła się dopiero później, w XVIII wieku.

Rozkwit przemysłu i rewolucja przemysłowa wymagały porzucenia pergaminu i przejścia na papier. Papier jest materiałem naturalnym – osy budują swoje gniazda z przeżutej masy drzewnej. Co ważne, wynaleziono nowe papiernie parowe, a masowo produkowane książki zaczęły być popularne nawet wśród zwykłych ludzi.

Kolejny znaczący postęp w technologii druku nastąpił pod koniec XIX wieku wraz z wynalezieniem maszyny Linotype. Opracowana przez Ottmara Mergenthalera maszyna linotypowa zautomatyzowała proces składu, umożliwiając operatorom szybkie składanie wierszy tekstu za pomocą klawiatury. Następnie maszyna tworzyła metalową formę lub „linię czcionki”, która była używana do odlewania całej linii czcionki w jednym kawałku. Ta innowacja, wraz ze zautomatyzowanymi parowymi prasami drukarskimi, znacznie przyspieszyła proces drukowania i sprawiła, że składanie tekstu stało się bardziej wydajne.

Era nowoczesności

W XIX wieku coraz więcej ludzi zaczęło umieć czytać i pisać, częściowo dzięki rosnącemu i rozwijającemu się systemowi edukacji. Jedną z ważnych zmian było wynalezienie maszyny do pisania, która ułatwiła ludziom pisanie i drukowanie dokumentów.

W latach 70. i 80. pojawiły się komputery osobiste i domowe. Pojawiły się edytory tekstu i drukarki, które jeszcze bardziej zmieniły sposób tworzenia i składania dokumentów. Kiedy pojawiło się oprogramowanie do edycji tekstu, ludzie mogli pisać, edytować i formatować teksty na swoich komputerach. Komputerowe edytory tekstu mogły również służyć jako oprogramowanie DTP, umożliwiające pisanie i drukowanie książek. Dzięki mimeografom lub kserokopiarce można było rozpowszechniać własną drukowaną książkę lub zin w dowolnym miejscu.

Wraz z pojawieniem się publikowania stacjonarnego i wirtualnych bibliotek online w XXI wieku, zmiany te stały się dostępne dla większej liczby osób. Ludzie mogli projektować i układać swoje książki, czasopisma, biuletyny i inne publikacje za pomocą oprogramowania do publikowania na komputerze i publikować je online za pomocą jednego kliknięcia. Dzięki temu publikowanie stało się dostępne dla większej liczby osób, a autorzy i mali wydawcy mogli łatwiej i taniej publikować swoje prace. Możesz dowiedzieć się więcej o podstawach branży self-publishingu w naszym przewodniku.

Kolejnym nowym pomysłem, który pojawił się w tym czasie, był hipertekst. Hipertekst umożliwił poruszanie się po połączonych tekstach w inny sposób niż w kolejności, dzięki czemu informacje stały się bardziej dostępne i łatwiejsze do znalezienia. Teraz czytelnicy mogli łatwo przechodzić z jednej sekcji lub rozdziału do drugiego, szybko i łatwo uzyskując potrzebne informacje.

Internet miał również ogromny wpływ na sposób produkcji i sprzedaży książek. Koszty produkcji, przechowywania i wysyłki znacznie spadły dzięki Internetowi. Teraz autorzy mogą samodzielnie publikować swoje prace w formie cyfrowej i docierać do czytelników na całym świecie bez pomocy strażników w tradycyjnych wydawnictwach. Rynki internetowe i platformy handlu elektronicznego jeszcze bardziej ułatwiły sprzedaż i dystrybucję książek cyfrowych i drukowanych na żądanie. Daje to czytelnikom większy dostęp do książek i więcej opcji.

Projekt Gutenberg, nazwany na cześć niemieckiego wynalazcy prasy drukarskiej, ma na celu zachowanie książek w domenie publicznej przy użyciu formatu cyfrowego. Dzięki różnym inicjatywom tego typu można powiedzieć, że Internet jest największą biblioteką na świecie, większą niż Biblioteka Brytyjska i Biblioteka Kongresu.

E-booki

E-booki stały się ważnym elementem krajobrazu książek XXI wieku, zmieniając sposób, w jaki ludzie czytają i uzyskują dostęp do treści pisanych. Jednym z kluczowych graczy w branży e-booków jest Amazon, ze swoim popularnym e-czytnikiem Kindle i platformą e-booków. Wprowadzenie e-booków przyniosło czytelnikom wiele korzyści, w tym wygodę posiadania całej wirtualnej biblioteki w jednym urządzeniu.

E-booki istniały przed Kindle, a podobnych urządzeń było wiele. Konkretna książka może być w formacie EPUB lub MOBI, dostosowanym do Kindle. Więcej o tym, czym jest EP UB, można przeczytać w naszym przewodniku.

Oprócz e-czytnika Kindle, platforma e-booków Amazon zapewniła platformę dla samodzielnie opublikowanych autorów, aby dotrzeć do szerokiego grona odbiorców. Dzięki Kindle Direct Publishing (KDP) firmy Amazon, autorzy mogą niezależnie publikować i dystrybuować swoje prace jako e-booki, wyrównując szanse i otwierając możliwości dla początkujących pisarzy. Ta demokratyzacja publikacji pozwoliła autorom dzielić się swoimi historiami z czytelnikami na całym świecie, podczas gdy czytelnicy korzystają z różnorodnej gamy e-booków z różnych gatunków i nisz.

Następnie platformy takie jak Publuu wprowadziły koncepcję interaktywnych flipbooków, które oferują dynamiczne i wciągające wrażenia z czytania. Książki zaczęły łączyć dostępność e-booków z uczuciem, jakie dają książki drukowane trzymane w rękach, tak jak na poniższym przykładzie:

Przykład flipbooka online Publuu

Zobacz więcej przykładów flipbooków online

Dzięki flipbookom e-booki ożyły dzięki interaktywnym funkcjom, takim jak osadzone filmy, animowane gify, klikalne linki i interaktywne animacje. Co więcej, mają one tę zaletę, że są łatwo dostępne na różnych urządzeniach, od komputerów po tablety i smartfony. Ta dostępność gwarantuje, że czytelnicy mogą cieszyć się interaktywnymi funkcjami i bogatą zawartością e-booków w dowolnym miejscu i czasie.

Wirtualna półka z książkami

Najnowszym wynalazkiem w historii książek jest bez wątpienia Virtual Bookshelf. Umożliwia ona wydawcom i autorom tworzenie cyfrowych bibliotek, zapewniając atrakcyjny wizualnie i wysoce spójny sposób prezentacji kolekcji pięknych flipbooków. Dzięki intuicyjności platformy Publuu, wydawcy mogą łatwo wybierać i dostosowywać swoje wirtualne półki, tworząc spersonalizowany i profesjonalny sposób prezentacji swoich flipbooków.

Teraz wydawcy mogą układać flipbooki w atrakcyjnym wizualnie układzie, odtwarzając doświadczenie przeglądania fizycznej biblioteki. Mogą również dostosować wygląd swoich wirtualnych półek, układając okładki książek i wybierając układ i tło z różnych opcji projektowych i motywów, aby dopasować je do swojej marki lub preferencji estetycznych.

Wirtualna półka to nie tylko atrakcyjna prezentacja flipbooków, ale także wygodny dostęp do całej kolekcji. Czytelnicy mogą łatwo poruszać się po półce z książkami, przeglądać zdjęcia okładek i wybierać flipbooki, które chcą czytać dalej. Ten przyjazny dla użytkownika interfejs poprawia ogólne wrażenia użytkownika i zachęca czytelników do interakcji z flipbookami na półce.

Jak na razie historia książek kończy się w tym momencie, ale z pewnością w niedalekiej przyszłości zobaczymy nowe, niesamowite wynalazki.

Podsumowanie

Historia książki przeszła długą drogę od starożytnych glinianych tabliczek do ery cyfrowej. Od początków świętych tekstów wyrytych na glinianych tabliczkach po rewolucyjny wynalazek prasy drukarskiej, pogoń za wiedzą i zachowanie dzieł pisanych ukształtowały bieg historii ludzkości. Biblioteki stały się latarniami rozwoju intelektualnego, a kodeks zastąpił zwój, poprawiając szybkość czytania i dostępność.

Pojawienie się pras drukarskich zapoczątkowało nową erę masowej produkcji, demokratyzując dostęp do książek i sprzyjając rozwojowi umiejętności czytania i pisania. Ale dopiero era cyfrowa otworzyła nowy rozdział, z e-bookami i wirtualnymi bibliotekami otwierającymi nieograniczone możliwości. Dzięki platformom takim jak Publuu oferującym interaktywne flipbooki, czytelnicy mogą teraz wyruszyć w podróż po wciągających treściach, płynnie łącząc dostępność e-booków z dotykowym doświadczeniem drukowanych książek.

Podczas gdy tradycyjne książki są nadal popularne, książki przyszłości będą bezsprzecznie multimedialne, często istniejące jako połączenie muzyki, słów i grafiki na ekranie komputera.

Może Cię również zainteresować:
10 pomysłów na kreatywne komiksy
Jak stworzyć książkę kucharską? Kompletny przewodnik